به بهترین رئیسی که تا‌به‌حال داشته‌اید، فکر کنید. چه چیزی باعث شده بود که آنها عالی باشند؟
آیا پذیرای ایده‌های جدید بودند؟ آیا متواضعانه تیم را رهبری می‌کردند؟ آیا زمانی که به آنها نیاز داشتید با شما همدلی می‌کردند؟ اگر به هر یک از سوالات زیر پاسخ مثبت داده‌اید، احتمالا آن فرد یک رهبر تحول‌آفرین بوده است.
رهبران تحول‌آفرین به دیگران قدرت و انگیزه می‌دهند تا کارهای بزرگ و خارق‌العاده‌ای انجام دهند و در عین حال مهارت‌های رهبری خود را نیز تقویت می‌کنند.
در اینجا، ما به اصول رهبری تحول‌آفرین می‌پردازیم، ویژگی‌های کلیدی این سبک رهبری را تعریف می‌کنیم و تفاوت‌های آن را با رهبری تبادلی مورد بررسی قرار می‌دهیم.
رهبری تحول‌آفرین چیست؟
رهبری تحول‌آفرین سبکی از رهبری است که انگیزه و روحیه کارمندان را ارتقا داده و عملکرد آنها را بهبود می‌بخشد و هدف نهایی آن نیز تبدیل آنها به رهبرانی دیگر است.
برای اینکه بهتر متوجه شوید که رهبری تحول‌آفرین چه نقشی در محیط کار ایفا می‌کند، باید چهار عامل اساسی آن را که در ادامه می‌آید، بررسی کنیم.
- نفوذ آرمان‌گرایانه: این عامل به این موضوع اشاره دارد که یک رهبر تا چه حد رفتاری را سرمشق خود قرار می‌دهد که مایل است کارمندانش نیز از آن الگوبرداری کنند. بدین ترتیب، این رهبران اعتماد و احترام کارمندان‌شان را به دست می‌آورند.
- انگیزه الهام‌بخش: این عامل به این موضوع اشاره دارد که یک رهبر تا چه حد در صحبت‌هایش به چشم‌انداز و اهداف آینده می‌پردازد. این رهبران با همسو کردن کارمندان‌شان با یک چشم‌انداز واحد، می‌توانند گروه را به پیش ببرند.
- ملاحظات فردی: این عامل به این موضوع اشاره دارد که یک رهبر تا چه حد به نیازهای کارمندانش رسیدگی کرده و چقدر مانند یک مربی یا راهنما عمل می‌کند.
- انگیزش فکری: این عامل به این موضوع اشاره دارد که یک رهبر تا چه حد فرضیه‌ها را به چالش می‌کشد، ریسک می‌کند و خواستار بازخوردها و ایده‌های دیگران می‌شود. در اینجا هدف برانگیختن خلاقیت در کارمندان است.
اینک بیایید نگاهی دقیق‌تر به تاثیر این سبک از رهبری در محیط کار بیندازیم.
چرا رهبری تحول‌آفرین موثر است؟
- موجب گسترش امنیت روانی می‌شوند
رهبران تحول‌آفرین می‌دانند که امنیت روانی کلید ترغیب افراد به مشارکت، ارائه ایده‌های جدید و راه‌حل‌هایی برای مشکلات است. این رهبران انگیزه لازم را به افراد می‌دهند تا به‌صورت مستقل فکر کنند و وضعیت موجود را به چالش بکشند.
بخشی از روند گسترش امنیت روانی به این مربوط می‌شود که کنجکاوی را جایگزین انتقاد کنیم. به‌عنوان مثال، اگر یک کارمند نتواند چند کار را در موعد مقررشان انجام دهد، رهبران تحول‌آفرین زمان زیادی صرف این خطا نمی‌کنند. در عوض، ممکن است بگویند: «متوجه شده‌ام که این ماه در انجام چند پروژه تاخیر داشته‌ای. فکر می‌کنم عواملی وجود دارد که بر عملکرد تو تاثیر گذاشته‌اند. ممکن است این عوامل را برای من توضیح بدهی؟»
در نهایت، این بر عهده رهبران و مدیران است که رفتاری را سرمشق خود قرار دهند که مایل هستند از کارمندان‌شان ببینند. گفتنی است با انجام این کار، محیطی سرشار از اعتماد و احترام ایجاد می‌کنند.
- توسعه حرفه‌ای را در اولویت قرار می‌دهند
رهبران تحول‌آفرین برای کارمندان خود به‌عنوان یک مربی و راهنما عمل می‌کنند. آنها همیشه در دسترس‌اند تا در زمان نیاز از دیگران حمایت کرده و به ایشان مشاوره دهند. مهم‌تر از همه، آنها به‌دنبال فرصت‌هایی هستند (یا خودشان فرصت‌هایی را پدید می‌آورند) تا به کارمندان‌شان کمک کنند که به اهداف‌شان دست یابند.
- موجب افزایش نوآوری و عملکرد ممتاز می‌شوند
رهبران کارآفرین از ریسک رویگردان نیستند و اغلب خودشان و کارمندان‌شان را نیز مجبور می‌کنند که از منطقه امن خود بیرون بیایند. در برخی مواقع این کار موجب شکست می‌شود، اما در مواقع دیگر به راه‌حل‌هایی نوآورانه و هیجان‌انگیز می‌انجامد. این کار به کارمندان انگیزه می‌بخشد تا بتوانند دائما استانداردهایشان را بالاتر برده و عملکرد تیم را نیز بهبود بخشند.
- میزان مدیریت خرد را کاهش می‌دهند
برای رهبران تحول‌آفرین استقلال فردی بیشتر از نظارت ارزش دارد. آنها فضای لازم را در اختیار کارمندان قرار می‌دهند تا به‌صورت مستقل کار کنند و تصمیم بگیرند.
با این حال، این به معنای عدم مداخله در کارها نیست. این‌گونه رهبران دستور‌العمل‌های واضح و منابع لازم را در اختیار کارمندان قرار می‌دهند تا آنها بتوانند کارشان را انجام دهند. علاوه بر این، در زمان مناسب بدون اینکه مرزها را زیر پا بگذارند، از آنها حمایت می‌کنند.
- ذهنیت مبتنی بر رشد را پرورش می‌دهند
رهبران تحول‌آفرین پذیرای ایده‌های جدید هستند، از دیگران بازخورد می‌خواهند و زمانی که اشتباه می‌کنند، اشتباه‌شان را می‌پذیرند. به عبارت دیگر، از یادگیری و رشد نمی‌هراسند.
این نوع ذهنیت مبتنی بر رشد در محیط کار مُسری است و به کارمندان اجازه می‌دهد که با خیال راحت اشتباه کنند، انتقادها را بپذیرند و ذهنی باز داشته باشند.
رهبری تحول‌آفرین در برابر رهبری تبادلی
قرار دادن رهبری تحول‌آفرین در برابر رهبری تبادلی به معنای قرار دادن سبکی مناسب در برابر سبکی نامناسب در مدیریت نیست. با اینکه این دو سبک دو قطب کاملا مخالف هستند، اما هر کدام در موقعیت‌های متفاوتی به‌طور موثر عمل می‌کنند.
بدیهی است که رهبری تبادلی شامل یک تبادل است. در این سبک رهبری، رهبران اهدافی را تعیین کرده و کارمندان نیز در ازای دستیابی به این اهداف پاداشی دریافت می‌کنند.
این سبک مدیریتی شامل حفظ وضعیت موجود، رسیدن به اهدافی خاص و کنترل پیامدهاست. با اینکه ممکن است این رویکرد سرد و بی‌روح به نظر برسد، اما رویکردی موثر برای سازمان‌های متوسط تا بزرگی است که تحت قوانین و اهداف خشکی فعالیت می‌کنند.
به‌عنوان مثال، یک تیم فروش را در نظر بگیرید که تلاش می‌کند هر هفته آورده خاصی داشته باشد. یا کارگران یک کارخانه تولیدی که هر روز باید تعداد خاصی از محصولات را بازرسی کنند.
این رویکرد با رهبری تحول‌آفرین که در آن به کارمندان استقلال فردی و فضای کافی می‌دهند تا نوآوری و خلاقیت داشته باشند، کاملا متفاوت است. این رویکرد، رویکردی مناسب برای سازمان‌هایی است که می‌خواهند استعدادها را حفظ کرده و گسترش دهند؛ نه اینکه آورده ثابتی داشته باشند.
