برندها و کسب‌وکارهایی که ما با آنها در ارتباط هستیم، عموما آن دسته از کسبوکارها هستند که پا را فراتر از عرضه محصول یا خدمات می‌گذارند. آنها در کنار هدف اول که فروش محصول است، یک ماموریت دیگر را نیز با ما به اشتراک می‌گذارند. این ماموریت را می‌توان در نحوه تعامل آنها با مشتریان، سازمان‌ها و جوامعی که با آنها در ارتباط هستند و حتی نحوه توسعه محصولات‌شان دید. یکی از روش‌هایی که به کسبوکارها کمک می‌کند تا ماموریت خود را در محصولات‌شان به نمایش بگذارند، تهیه و تدوین یک بیانیه ماموریت است.
بیانیه ماموریت چیست؟
بیانیه ماموریت یک بیانیه ساده عمل‌گراست که هدف کسبوکار شما را توضیح می‌دهد. این بیانیه شامل خلاصه‌ای است از آنچه کسبوکار شما برای مشتریان، کارکنان و سهام‌داران انجام می‌دهد و به طور معمول متشکل از توضیحات کلی سازمان شما، عملکرد اصلی و اهداف آن است. به بیان ساده‌تر، شما در بیانیه ماموریت خود توضیح می‌دهید که چه کار می‌کنید و هدف‌تان از انجام این کار چیست.
بسته به تمرکز کسب‌وکارتان، بیانیه ماموریت شما می‌تواند حتی گسترده‌تر باشد. برای مثال نه تنها دستاورد کسب‌وکارتان برای مشتریان و کارکنان، بلکه دستاوردتان برای جامعه و کل جهان را هم شرح دهید. برخی از مشاغل حتی تصمیم می‌گیرند این آرزوی بزرگتر را تحت عنوان ”بیانیه چشم‌انداز” معرفی کنند.
چشم‌انداز چیست؟
چشم‌انداز همانطور که از نامش پیداست، سمت و سویی است که شرکت شما قصد دارد در آن جهت حرکت کند. اگر این بیانیه را زیر مجموعه اهداف و نتایج کلیدی بدانیم، این چشم‌اندازها همان اهداف بزرگ و بیانیه ماموریت بخش‌هایی از نتایج کلیدی است که شما قصد دارید به آنها برسید. چشم‌اندازها معمولا نمایانگر آرزوی کسبوکار شما است. گرچه این بدین معنا نیست که چشم‌اندازها غیرقابل دسترس باشند، اما معمولا رسیدن به آنها کمی چالش برانگیز خواهد بود.
بیانیه ماموریت یا چشم‌انداز؛ مسئله این است!
این دو مفهوم کاملا از هم جدا و بدون هم‌پوشانی هستند. گرچه آنها هر دو اهداف کسبوکار شما را منعکس می‌کنند، اما این اهداف کاملا با هم متفاوت‌اند. بیانیه ماموریت در اصل نقشه راهی است برای دستیابی به بیانیه چشم‌انداز و بیانیه چشم‌انداز به‌عنوان چراغ راه آرزوهای کسبوکار شما عمل می‌کند.
این دو می‌توانند بیانیه‌های کتبی کاملا جداگانه‌ای برای تجارت شما باشند، یا می‌توانند در یک بیانیه ماموریت جامع‌تر در کنار هم آورده شوند. داشتن هر سه نمونه این بیانیه‌ها در اهداف مختلف تجاری قابل استفاده هستند، بنابراین بیانیه‌ها ارزش ایجاد تغییرات در طول زمان را دارند.
در مورد تغییرات، توجه به این نکته ضروری است که بیانیه ماموریت با پیشرفت و تغییر کسبوکار شما تکامل می‌یابد. بنابراین در صورت لزوم، از ایجاد تغییر در بیانیه خود نترسید.
چرا بیانیه ماموریت می‌نویسیم؟
فقط به این دلیل که یک بیزینس پلن سنتی شامل بیانیه ماموریت است، شما مجبور به نوشتن آن نیستید. اگر داشتن یک بیانیه ماموریت برای شما مفید نیست و به شما کمکی در هدایت کسب‌وکارتان نمی‌کند، نیازی به نوشتن آن ندارید. بسیاری از بیانیه‌های ماموریت فقط تبلیغات بی‌معنی هستند که می‌توانند برای توصیف هر شغلی به‌کار بروند.
فقط به این دلیل که برخی چک‌لیست‌ها یا کارشناسان گفته‌اند که باید بیانیه ماموریت بنویسید، در دام نوشتن آن نیفتید. در واقع اگر می‌خواهید به اهداف کسبوکار خود شفافیت ببخشید و کارکنان، سرمایه‌گذاران و مشتریان خود را متوجه این اهداف کنید، دست به نوشتن یک بیانیه بزنید.
برای نوشتن یک بیانیه ماموریت تاثیرگذار، باید به چه نکاتی توجه کنید؟
تدوین اولین بیانیه ماموریت یا تجدید نظر در بیانیه قبلی، فرصتی است برای تعیین اهداف، اخلاقیات، فرهنگ و هنجارهای تصمیم‌گیری کسب‌وکارتان. گاهی‌اوقات روتین‌های روزمره دچار تداخل شده و یک تجدید نظر سریع در بیانیه ماموریت به شما کمک می‌کند یک گام به عقب برداشته و اهداف کسبوکار خود را بازنگری کنید.
اما چگونه می‌توانید بیانیه ماموریت مفیدی تدوین کنید؟ حاصل تجربه بسیاری از سرمایه‌گذاران در بررسی بیانیه‌های ماموریت‌های تاثیرگذار، در پنج مرحله زیر خلاصه می‌شود.
۱- با یک داستان تعیین نیاز بازار شروع کنید
یک داستان تعیین نیاز بازار همانطور که از نامش برمی‌آید تعیین‌کننده نیاز یا خواست بازار است و به زبان ساده‌تر چرایی خرید محصول را شرح می‌دهد. این داستان مخاطبان کسبوکار یا شخصیت خریدار محصول را توصیف می‌کند و در نهایت به این موضوع می‌پردازد که چه چیزی کسبوکار شما را نسبت به رقبا منحصربه‌فرد می‌کند. این داستان، نبایدهای یک کسبوکار را مشخص می‌کند.
تصور کنید یک شخص حقیقی تصمیم می‌گیرد آنچه را که شما ارائه می‌دهید، بخرد. چه چیزی باعث شده او محصول شما را انتخاب کند؟ چگونه کسبوکار شما را پیدا کرده؟ خرید از شما چه فایده‌ای برای او دارد؟ هرچه این داستان دقیق‌تر و با جزئیات باشد، بهتر است. در نظر داشته باشید که هرچه بیانیه ماموریت شما ملموس‌تر باشد، بهتر و تاثیرگذارتر است.
یکی از نکاتی که در حقیقت بخشی از بیانیه ماموریت نیست اما در پس‌زمینه نوشتن آن به شما کمک می‌کند، داشتن فهرستی از باید‌ها و نبایدهای کسب‌وکارتان است.
۲- برای مشتریان خود چه می‌کنید؟
بیانیه ماموریت خود را با کارهایی که برای مشتریان انجام می‌دهید شروع کنید. از داستان تعیین نیاز بازار خود استفاده کنید و هر آنچه که کسبوکار شما را برای مشتریان خاص می‌کند، شرح دهید.
کسبوکار خود را دست کم نگیرید، برای کمک به مشتریان نیازی به معجزه کردن نیست. یک کسبوکار خوب الزاما سرطان را درمان یا تغییرات جهانی آب‌وهوا را برطرف نمی‌کند. کارهای کوچکی مانند ارائه تعمیرات اتومبیل قابل اعتماد، همراه با تخصص و سیاست‌های مشتری‌مدارانه، نشان از کارآمدی کسبوکار شما دارد. این قسمت، بخش مهمی از بیانیه ماموریت شماست پس از آن غافل نشوید.
اگر کسبوکار شما یک کسبوکار سبز یا دوست‌دار محیط زیست است، این بخش جایی است که باید به آن اشاره کنید. اگر این ادعای شما واقعا صحت دارد و به آن پایبند هستید، کلمات «دوست‌دار محیط زیست» یا «سبز» را به این قسمت از بیانیه خود اضافه کنید.
برای مثال به بیانیه ماموریت کمپانی اپل در سال ۲۰۲۰ توجه کنید:
”اپل با معرفی مکینتاش در سال ۱۹۸۴ انقلابی در فناوری‌های شخصی ایجاد کرد. امروزه اپل با طراحی آیفون، آیپد، کامپوتر‌های مک، اپل واچ و اپل تی‌وی در زمینه نوآوری، در جهان پیشرو است. چهار پلتفرم نرم‌افزاری اپل شامل آی‌او‌اس، واچ‌او‌اس، مک‌او‌اس و تی‌وی‌او‌اس باعث می‌شوند مشتریان ما تجربه کاربری یکپارچه‌ای را در همه دستگاه‌های اپل داشته باشند و به افراد با خدمات پیشرفته‌ای مانند آی‌کلود، اپ‌استور، اپل‌موزیک، اپل‌پِی قدرت می‌دهند. بیش از صد هزار کارمند در اپل تعهد دارند تا بهترین محصولات در جهان را تولید و دنیا را به جای بهتری برای زندگی تبدیل کنند.”
این متن با موفقیت از آزمون تعریف پر زرق و برق شرکت عبور می‌کند. هیچ کس نمی‌تواند این بیانیه را با تبلیغات عمومی اشتباه بگیرد. این بیانیه نسخه تجدیدنظر شده بیانیه اولیه این شرکت است که به دست بیان‌گذار اول آن، استیو جایز، نوشته شد. بیانیه اول این شرکت به شرح زیر بود:
“کمک به جهان با ایجاد ابزارهایی برای ذهن بشر که او را قدرت‌مند می‌کند.“
از سوی دیگر، شرکت سوئدی ایکیا بیانیه ماموریت خود را با چیزی عام‌تر شروع می‌کند.
“ماموریت ما ایجاد زندگی روزمره بهتر برای همه است.“
و سپس بیانیه‌ی خود را با اهداف اختصاصی خود تکمیل می‌کند:
“ما این امکان را با ارائه طیف گسترده‌ای از محصولات طراحی شده و کاربردی برای اثاثیه منزل با قیمت‌های بسیار پایین فراهم می‌کنیم تا قشر وسیعی از افراد بتوانند از عهده خرید آنها برآیند.“
توجه شما را به بیانیه ماموریت کمپانی سوییتگرین جلب می‌کنیم که یک هدف جهانی را در یک بیانیه ماموریت محصول‌گرا ترکیب می‌کند:
“سوییتگرین در سال ۲۰۰۷ تاسیس شد تا مقصدی برای غذاهای خوشمزه‌ای باشد که هم برای شما مفید است و هم آسیبی به محیط زیست نمی‌رساند. ما مواد اولیه محلی و ارگانیک را از کشاورزان محلی که می‌شناسیم و شرکایی که به کارشان اعتماد داریم، تهیه می‌کنیم، تا از جهان خود محافظت کنیم. ماموریت ما ایجاد تجربیاتی است که در آن اشتیاق و هدف در کنار هم قرار می‌گیرند.“
۳- کسبوکار شما برای کارکنان خود چه می‌کند؟
کسب‌وکارهای خوب برای کارکنان خود نیز مفید هستند. حفظ کارکنان خوب یکی از روش‌های پیشرفت است. برای این‌کار شما باید به فرهنگ سازمان، پاداش دادن و ایجاد انگیزه در افراد اهمیت بدهید. در سومین گام از بیانیه ماموریت خود به این بپردازید که کسبوکار شما چه دستاوردهایی برای کارمندانش دارد.
بهتر است به جای توصیف کلی و گفتن اینکه کسبوکار شما به کارکنان خود اهمیت می‌دهد، به توصیف ویژگی‌هایی مانند انصاف، تنوع، احترام به ایده‌ها و خلاقیت، آموزش، ابزارها، توانمندسازی و از این دست موارد بپردازید. با این حال، از آنجا که هر کسب‌وکاری در حال حاضر مدعی است که این موارد را در اولویت قرار می‌دهد، تمرکز خود را بر ایجاد تمایز و مشخص کردن اهداف کلی بگذارید.
۴- دستاوردهای کسبوکار برای صاحبان آن را اضافه کنید
مدیران عموما ماموریت دارند تا ارزش سهام کسبوکار را افزایش دهند. علی‌رغم اینکه بسیاری از افراد معتقدند اینکه کسبوکار به دنبال بهبود اوضاع مالی صاحبانش باشد، امری واضح است؛ اما باید بدانید که ارزش سهم و بازگشت سرمایه تنها بخش کوچکی از کل یک کسبوکار است.
در سال‌های ابتدایی کسبوکار، برخی بیش از آنکه رشد کسبوکار را بخواهند، در مورد جریان نقدینگی نگران هستند و سودآوری دغدغه آن‌هاست. اگر شما هم از این دست هستید می‌توانید آن را در بیانیه ماموریت کسبوکار خود بنویسید. با این حال، این توصیه کمی غیر معمول است. تعداد کمی از بیانیه‌های ماموریت اهداف مدیریت را شامل می‌شود؛ زیرا بیشتر بیانیه‌ها تنها مشتریان را هدف قرار می‌دهد.
۵- بحث، تجزیه و تحلیل، برش، بهبود، مرور، تجدید نظر
بیانیه‌های ماموریت خوب عملکردهای متعددی دارند. آنها اهداف را مشخص می‌کنند و همیشه کارآمد هستند. بنابراین، هر از چندگاهی آنها را بازبینی و در صورت نیاز ویرایش کنید.
یکی از دلایلی که مردم بیانیه‌ی ماموریت را با شعار و چشم‌انداز اشتباه می‌گیرند این است که بسیاری از مشاغل از آنها در کنار هم استفاده می‌کنند. بنابراین، کاری که یک شرکت برای مشتریان خود انجام می‌دهد، علی‌رغم تعریف رسمی که پیش‌تر با هم بررسی کردیم، چشم‌انداز گفته می‌شود.
به خاطر داشته باشید، چارچوب بیانیه‌های ماموریت مانند تمام نوشتارهای تجاری است.
۶ – اصطلاحات کلی را حذف کنید
هنگام ویرایش، مراقب کلمات کلی و تبلیغاتی باشید. تا آنجا که می توانید چنین کلماتی را که به طور خاص در مورد کسبوکار شما صدق نمی‌کند، از بیانیه خود حذف کنید. از عباراتی مانند “بهترین”، “در سطح جهانی” و “خدمات عالی به مشتریان” که گنگ و کلی هستند و همه از آنها استفاده می‌کنند بپرهیزید. ارائه خدمات عالی به مشتریان بسیار سخت‌تر از نوشتن آن در بیانیه ماموریت است.
بیانیه ماموریت سایر شرکت‌ها را بخوانید، اما بیانیه‌ای مختص به خودتان بنویسید. مطمئن شوید که واقعا به آنچه می‌نویسید اعتقاد دارید. تشخیص شعار برای مشتریان و کارمندان شما کار سختی نیست.
در مرحله بعدی باید پیش‌نویس‌های خود را به دیگران نشان دهید، نظرات آنها را بپرسید و واقعا به پیشنهادات و انتقادهای آنها گوش دهید. سعی در متقاعد کردن آنها نداشته باشید، نظرات را با گوش شنوا بپذیرید و سپس دوباره بیانیه خود را ویرایش کنید. شما می‌توانید تا آخرین روز کسبوکار خود، هر کجا که نیاز شد، آن را مرور و در آن تجدید نظر کنید.
