به بهترین رئیسی که تا به حال داشته‌اید، فکر کنید. چه چیزی باعث شده بود که او رئیس خوبی باشد؟ احتمالا ویژگی‌های خاص او همان صفاتی بوده که رهبران کلیدی دارند؛ برای همه اطرافیان خود الهام‌بخش و انگیزه‌بخش بوده و آنها را توانمند می‌سازند. این ویژگی‌هاست که رهبران معمولی را به رهبرانی شگفت‌انگیز تبدیل می‌کند.
با اینکه به نظر می‌رسد برخی افراد با استعدادی ذاتی برای رهبری متولد شده‌اند، اما شما هم می‌توانید با تمرین و ممارست مهارت‌های رهبری را بیاموزید. اکنون بیایید ویژگی‌ها و استراتژی‌های موثر و غیرموثر در پرورش مهارت‌های رهبری را بررسی کنیم.
ویژگی‌های لازم برای رهبری کدام هستند؟
به زبان ساده، ویژگی‌های مورد نیاز برای رهبری‌کردن، آن دسته از خصوصیت‌های فردی هستند که رهبران نمونه در خود دارند. این خصوصیت‌ها باعث ایجاد خلق‌وخوی مهربانانه، توانایی مسیریابی و تاثیرگذاری می‌شوند؛ همان خصوصیت‌هایی که رهبران کارآمد برای برقراری انسجام میان اعضای تیم‌ها و راهنمایی کارمندان‌شان به سوی موفقیت به آنها نیاز دارند.
ویژگی‌های رهبری به شما کمک می‌کنند تا شیوه تعامل موثر با همکاران، کارمندان و مقامات بالاتر را تعیین کنید. اگر بتوانید پیوسته این ویژگی‌ها را در خود پرورش دهید، می‌توانید در شرایط سخت و مبهم راه خود را پیدا کرده و کاری کنید که دیگران نیز به نظرات شما اعتماد کنند.
بهترین ویژگی‌های رهبری عموما حول محور اخلاقیات، توانایی بهبود روحیه اطرافیان و تعهد به پیشرفت شخصی می‌گردند. بیایید به چند نمونه مهم از این ویژگی‌ها بپردازیم که اگر آنها به کار ببندید، می‌توانید اطرافیان‌تان را به شیوه‌ای موثرتر راهنمایی کنید.
ویژگی‌های رهبران کارآمد
۱. برقراری ارتباط؛
۲. درستکاری؛
۳. داشتن ارزش‌ها؛
۴. وسعت دید؛
۵. اشتیاق؛
۶. اعتمادبه‌نفس؛
۷. کنجکاوی؛
۸. نگرش مثبت؛
۹. صلاحیت؛
۱۰. توانمندسازی؛
۱۱. همدلی.
۱. برقراری ارتباط
توانایی شما برای رهبری، اغلب ریشه در توانایی برقراری ارتباط شما دارد؛ چه با همکاران، چه با مقامات بالاتر و چه با افرادی که آنها را مدیریت می‌کنید. حتی بهترین نیات و عقاید هم اگر درست و باملاحظه منتقل یا بیان نشوند، نتیجه چندان خوبی در پی نخواهند داشت.
شما باید بتوانید شفاف و صادقانه صحبت کنید و همیشه در دسترس بوده و تمایل داشته باشید که در صورت لزوم توضیح بیشتری به دیگران ارائه دهید. برقراری ارتباط ماهرانه یکی از بهترین روش‌ها جهت ارتباط‌گرفتن با افرادی که رهبری می‌کنید و الهام‌بخشیدن به آنهاست. به همین خاطر این مورد یکی از بهترین ویژگی‌هایی است که می‌توانید در خودتان پرورش دهید.
۲. درستکاری
رهبران کارآمد با نیت خالص و صادقانه دیگران را رهبری کرده و آگاهانه تلاش می‌کنند انتظاراتی را که از خودشان دارند، محقق سازند. این همان درستکاری است؛ ترکیبی از اعتقاد خالص و تعهد که بخش اصلی عملکرد هر رهبر نمونه‌ای است.
۳. داشتن ارزش‌ها
درست مثل ویژگی قبل، این ویژگی نیز با نیت خالص رهبران سروکار دارد. بهترین رهبران آنهایی هستند که باوجدان‌اند؛ آنها استانداردهایی دارند که بر اساس آنها زندگی کرده و ارزش‌هایشان را در شیوه زندگی خود می‌گنجانند.
۴. وسعت دید
بهترین رهبران بدون داشتن استراتژی و هدف و بدون آمادگی قبلی اقدام به تصمیم‌گیری نمی‌کنند. البته رهبران کارآمد باید این توانایی را داشته باشند که در حین عمل درباره موارد گوناگون تصمیم بگیرند، اما در عین حال مسیری از پیش تعیین‌شده و مطلوب را برای خود ترسیم می‌کنند تا بدانند چطور باید عمل کرده و تیم‌شان را راهنمایی کنند.
۵. اشتیاق
بهترین رهبران به آنچه انجام می‌دهند، پایبند هستند. آنها کار خود را دوست داشته و به موفقیت خود و تیم‌شان علاقه دارند. اشتیاق الهام‌بخش است. اگر می‌خواهید اعضای تیم‌تان بیشترین توانایی را از خود بروز دهند، باید خودتان نیز همین کار را انجام دهید.
۶. اعتمادبه‌نفس
اگر نصفه‌ونیمه به ایده‌هایتان متعهد هستید و تصمیمات خود را زیر سوال می‌برید، افراد تحت مدیریت شما هم متوجه این ویژگی‌تان خواهند بود؛ بنابراین به اندازه خودتان در مورد تصمیم‌گیری‌ها و شیوه رهبری‌تان تردید خواهند داشت.
به همین خاطر است که اعتمادبه‌نفس بسیار مهم است. اگر می‌خواهید رهبر موثری باشید، باید اعتماد و اطمینان را در اعضای تیم‌تان پرورش دهید و این کار نیز با اطمینان و اعتماد به خودتان آغاز می‌شود.
۷. کنجکاوی
بهترین رهبران هرگز به دانش و آگاهی فعلی‌شان راضی نمی‌شوند و همیشه به‌دنبال فرصت‌هایی برای یادگیری هستند. آنها پیوسته سوالاتی را مطرح می‌کنند و به پاسخ‌هایی که می‌شنوند، گوش می‌دهند. اگر می‌خواهید رهبر کارآمدی باشید، باید پذیرای افکار و عقاید نو باشید و دائما مهارت‌های خود را به‌روز کنید.
به یاد داشته باشید، زمانی که صحبت از یادگیری به میان آمد، بین افراد تبعیض قائل نشوید. کنجکاوی حقیقی یعنی اینکه نظرات و بینش‌های همه، از مدیرعامل گرفته تا همکاران مستقیم خود و حتی آبدارچی‌ها را نیز بشنوید.
۸. مثبت‌نگری
مثبت‌نگری و بهره‌وری ارتباط مستقیمی با یکدیگر دارند. افراد زمانی عملکرد موثری خواهند داشت که نسبت به کار خود مشتاق و متعهد باشند. در نظر داشته باشید که با تاباندن نور مثبت‌نگری به اطراف، باعث خواهید شد افرادی که تحت رهبری‌تان هستند، بهترین عملکرد را از خود نشان دهند؛ بنابراین تا حد ممکن باانگیزه و خوش‌بین بوده و سرمشق دیگران باشید.
۹. صلاحیت
همانند سایر نکاتی که در اینجا ذکر کردیم، این مورد هم در اعتماد ریشه دارد. افراد به کسی که به مسئولیت‌های خودش پایبند نیست، اعتماد نمی‌کنند. اگر می‌خواهید افرادی که رهبری می‌کنید، شما را جدی بگیرند، باید در شغل خود استثنایی باشید و هرگز کاری نکنید که باعث شود مسئولیت‌های شما زیر سوال برود.
۱۰. توانمندسازی
رهبری‌کردن به طرق مختلفی به تعالی‌بخشیدن به اطرافیان‌تان مربوط می‌شود؛ بدین شکل که تیم‌ها دور هم جمع می‌شوند تا به‌صورت موثر اهداف مشترک‌شان را دنبال کنند. بهترین رهبران مراحل مهم و نقاط عطف را شناسایی کرده و دستاوردهای دیگران را به رسمیت می‌شناسند. این‌گونه رهبران دیگران را نازپرورده بار نمی‌آورند، اما آنها را دست‌کم هم نمی‌گیرند.
۱۱. همدلی
بهترین رهبران تمایل دارند که کم‌وبیش چشم‌اندازهای تمامی همکاران و اعضای تیم‌شان را بررسی کنند و با شفقت و همدلی به آنها بپردازند. توانایی قرار دادن خود در جایگاه دیگران، نکته‌ای اساسی در ایجاد حس اعتماد و بالا بردن سطح عملکرد در همکاران‌تان است.
ویژگی‌های رهبران بد
۱. بی‌تفاوتی
بی‌توجهی صفت خطرناکی برای یک رهبر است. این ویژگی توانایی شما برای متمرکز ماندن و الهام‌بخش بودن را زیر سوال می‌برد؛ بنابراین نمی‌توانید بهترین عملکرد را در کارمندان‌تان برانگیزید. اگر اعضای تیم‌تان بدانند که شما اهمیتی به کارها نمی‌دهید، فکر می‌کنند که آنها نیز باید چنین باشند.
۲. عدم مسئولیت‌پذیری
بهترین رهبران می‌دانند خودشان مسئول وظایف‌شان هستند. آنها اشتباهات خود را می‌پذیرند و هرگز از زیر بار مشکلاتی که باید مدیریت کنند، شانه خالی نمی‌کنند. این رهبران کمبودهای خود را پذیرفته و پیوسته در تلاش هستند تا این کمبودها را مرتفع سازند.
۳. پرهیز از مناقشه
مناقشات اگر به‌درستی مدیریت شوند، امور طبیعی و سازنده‌ای هستند. رهبران کارآمد این موضوع را درک می‌کنند، اختلافات و ناسازگاری‌ها را با آغوش باز می‌پذیرند، متفکرانه به این موقعیت‌ها نزدیک می‌شوند و آنها را به‌عنوان فرصت‌هایی برای رشد و ارائه راه‌حل در نظر می‌گیرند.
۴. غرور
داشتن اعتمادبه‌نفس امری مهم در رهبری است، اما حد مشخصی دارد. گاهی اوقات لجبازی بیش از اندازه نه‌تنها الهام‌بخش نیست، بلکه موجب دلسردی افراد نیز می‌شود. بهترین رهبران می‌دانند که چطور از این مرز فراتر نروند. آنها از ایمانی که به خودشان دارند، استفاده می‌کنند تا بدون خودپسندی باعث ایجاد بهترین عملکرد در اطرافیان‌شان شوند.
۵. عدم تمایل به یادگیری
بهترین رهبران هر موقعیتی را، فارغ از پیامدی که دارد، تجربه‌ای برای یادگیری در نظر می‌گیرند. هر موفقیت یا گام اشتباه، فرصتی است برای رشد و اگر می‌خواهید رهبر کارآمدی باشید، باید این مسئله را درک کرده و بپذیرید.
به تمام موفقیت‌ها و شکست‌های خود بیندیشید. سعی کنید کارهای درست خود را مبنای رشدتان قرار دهید و به اصلاح کارهای اشتباه‌تان بپردازید. هرگز ازخودراضی نباشید. اینکه فقط روی حرف‌تان بمانید و دلسرد نشوید، در بلندمدت کاری از پیش نمی‌برد.
انتخاب کنید
اولین قدم برای تبدیل‌شدن به یک رهبر کارآمد این است که خودتان را بشناسید؛ یعنی تمام آن صفات خوب و قابل تحسین و تمام صفاتی را که دل‌تان می‌خواهد داشته باشید، از دیگران پنهان کنید.
خبر خوب این است که شما می‌توانید تغییر و رشد کنید. این انتخاب شماست. هرچه تعهد شما قوی‌تر باشد و هرچه جسورانه‌تر در برابر ناسازگاری‌ها اقدام کنید، رهبر بزرگ‌تری خواهید شد.
