یکی از اهداف اصلی جنبش‌های برابری‌طلب، ساختن جامعه‌ای عاری از تبعیض جنسیتی است. گرچه کشورهایی مانند سوئد، دانمارک و ایسلند در پذیرش آرمان‌های برابری و حرکت به سمت برابری جنسیتی پیشرفت چشمگیری داشته‌اند، اما هنوز راه دور و درازی برای رسیدن به برابری در سراسر دنیا وجود دارد. با این حال، مطالعات جدید نشان می‌دهد که هر چه در یک جامعه، ایدئولوژی برابری جنسیتی بیشتر مورد قبول باشد، شکاف بیشتری نیز بین پسران و دختران در عملکرد آموزشی در حوزه فناوری وجود دارد. با توجه به نتیجه این تحقیقات، این فرضیه به وجود می‌آید که شاید پذیرش ایدئولوژی برابری لزوما برای حل مشکل شکاف جنسیتی در حوزه فناوری کافی نباشد و حتی اثر معکوس هم داشته باشد.

چرا برابری‌طلبی کافی نیست؟

اصل اول جنبش‌های برابری‌طلبی این است که همه افراد و جنسیت‌ها باید به یک اندازه مهم تلقی شوند و سزاوار حقوق و فرصت‌های یکسان هستند. اما چگونه این اصل منجر به عدم تعادل جنسیتی، آن‌ هم در صنعتی می‌شود که می‌تواند از مشارکت کل طیف‌های جنسیتی و هویتی بهره‌ ببرد؟

بسیاری از بانوان جوان حتی در جوامعی که موانع جنسیتی بسیار کم است، ترجیح می‌دهند در حوزه تکنولوژی و فناوری فعالیت نکنند. این آمارها نشان می‌دهد که صنعت تکنولوژی به چیزی فراتر از اجرای رویکرد برابری‌طلبی برای از بین بردن شکاف جنسیتی نیاز دارد.

این تناقض آشکار که زنان در کشورهایی با برابری جنسیتی بیشتر، نسبت به زنان در کشورهایی با تبعیض‌های جنسیتی بیشتر، تمایل کمتری به کار در زمینه فناوری دارند، از کجا نشات می‌گیرد؟

جنت شیبلی هاید، استاد مطالعات جنسیتی دانشگاه ویسکانسین، یک نظریه احتمالی را برای توضیح این تناقض مورد بحث قرار می‌دهد. او می‌گوید: «برخی شکاف جنسیتی را به این دلیل نمی‌دانند که دختران توانایی کمتری در فناوری دارند؛ بلکه به این دلیل است که دختران (به خصوص بر اساس نقاط قوت خود در مهارت‌های کلامی) جایگزین‌های دیگری برای کار دارند.»

ایجاد انگیزه کلید حل شکاف جنسیتی است

از آن‌جایی که فناوری نیرویی پیشرو برای تکامل اقتصادی و اجتماعی است، از بین بردن شکاف جنسیتی در این صنعت امری ضروری به نظر می‌رسد. فراهم کردن تنوع جنسیتی در این صنعت، به ایجاد آینده‌ای درخشان برای بشریت منجر خواهد شد. از بین بردن شکاف جنسیتی، پیشرفت و نوآوری را بهینه ساخته و همچنین تضمین می‌کند که همه زنان، به عنوان نیمی از جمعیت کره زمین، در تصمیم‌گیری‌های کلیدی برای آینده حضور داشته باشند.

انگیزه دادن به زنان جوان برای فعالیت در حوزه‌های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات (STEM) باید اولین گام در حل مشکل شکاف جنسیتی در دنیای فناوری باشد. بنابراین، از بین بردن افسانه‌های تفاوت در توانایی‌های جنسیتی به‌خصوص در موضوعات خاص مانند فناوری باید از سطح آموزشی، به خصوص در سنین پایین و در مدرسه آغاز شود.

مسئولیت شرکت‌های فناوری

در کنار آموزش و فرهنگ‌سازی، شرکت‌های فناوری نیز مسئول رسیدگی به شکاف جنسیتی در سازمان خود هستند. آموزش و فرهنگ‌سازی (به دلیل نابرابری در آموزش) در مورد نقش‌های فناوری تحت سلطه مردها قرار گرفته است. بنابراین اگر عدم توازن جنسیتی کارمندان در اکثر بخش‌ها آشکار است، به راه‌حلی فراتر از آموزش نیاز است. شرکت‌های فناوری مسئول تدوین سیاستی هستند که از استخدام زنان همراه با مزایایی برابر با مردان، حمایت کند.

طبق تحقیقات انجام شده توسط کمپانی استاتیستا در سال ۲۰۱۸، در حالی که نسبت زنان در کل نیروی‌های کار ایالات متحده به تدریج در دهه‌های گذشته به ۴۶.۸٪ رسیده است، بخش فناوری علی‌رغم ادعای خود مبنی بر برابرخواهی، به طور قابل توجهی عقب افتاده است.

قانع کردن شرکت‌های فناوری به استخدام بیشتر زنان، به نوبه خود می‌تواند به کاهش شکاف جنسیتی در حوزه علم و فناوری کمک کند؛ زیرا برای انجام این کار، سازمان‌ها باید علت کمبود کارمندان زن را بررسی و برای رفع آن تلاش کنند. اعمال تغییرات فوق در فرهنگ سازمانی و سیاست‌های برابری جنسیتی، احتمالا زنان بیشتری را تشویق می‌کند تا پا به دنیای علم و فناوری بگذارند و فرصت‌های شغلی این حوزه را کشف کنند.

اجرای تغییرات فرهنگی

برای اینکه هر شخصی فرای جنسیتش بتواند از تمام زمینه‌های آموزشی به خصوص در زمینه علم، فناوری، مهندسی و ریاضیات بهره‌مند شود، باید کلیشه‌های اشتباهی زیادی کنار گذاشته شوند. وجود این کلیشه‌ها باعث می‌شود فرد با پیش‌فرض منفی به توانایی خود نگاه کند. هر چه جوامع بیشتری با موضوع برابری درگیر شوند، نسل‌های آینده سود بیشتری خواهند برد و شکاف جنسیتی با سرعت بیشتری رفع خواهد شد.

اما برای اینکه موضوع شکاف جنسیتی هر چه زودتر حل شود، باید تغییرات فرهنگی برای تشویق نسل‌های کنونی زنان شاغل به انتخاب موقعیت‌هایی در سازمان‌های فناوری ایجاد شود.

این افسانه که داشتن تحصیلات آکادمیک در برنامه‌نویسی یا مهندسی تنها مسیرهای ورود به نقش‌ شغلی فنی هستند نیز باید از بین برود. با تکامل هرچه سریع‌تر صنعت فناوری، مشاغل این صنعت نیز دچار دگردیسی منظم می‌شوند. شرکت‌ها می‌توانند آگاهی افراد به خصوص زنان را در مورد تنوع عظیمی از مهارت‌ها و نقش‌های این حوزه همیشه در حال رشد افزایش دهند.

کلام آخر

برابری جنسیتی چیزی است که همه ما باید در مورد آن صحبت کنیم. زنان که نیمی از جمعیت کره زمین را تشکیل می‌دهند، علی‌رغم همه تلاش‌ها برای کاهش شکاف جنسیتی به‌خصوص در حوزه فناوری، حضور بسیار کم‌رنگی دارند و همچنان با سرعت هشدار‌دهنده‌ای از این صنعت فرار می‌کنند. در واقع، زنان تنها حدود ۲۵٪ از نیروی کار صنعت فناوری را تشکیل می‌دهند و نرخ ترک شغل برای زنان در مشاغل فناوری پیشرفته ۴۱٪ (دو برابر آمار مشابه در جامعه مردان) است.

اگرچه برخی افراد استدلال می‌کنند که این شکاف به انتخاب خود بانوان برای کناره‌گیری از صنعت فناوری ایجاد شده است، اما این استدلال هم تنها یک کلیشه است که می‌تواند باعث نادیده گرفتن راه‌حل‌های قابل اجرا برای از بین بردن شکاف شود. در حقیقت، زنان به علت‌های مختلفی از صنعت فناوری کنار گذاشته می‌شوند و شواهد نشان می‌دهد که اگر شرایط برای آن‌ها فراهم شود، می‌توانند استعداد و نوآوری‌های جدیدی را به تیم‌های فناوری اطلاعات بیاورند.

پس راه‌حل از بین بردن این شکاف چیست؟ تشویق کردن و انگیزه دادن به زنان برای حضور در صنعتی که در آن نادیده گرفته می‌شوند کلید از بین بردن شکاف است. آموزش کودکان در مدرسه، حضور زنان الگو در پست‌های مدیریتی، آموزش مهارت‌های لازم به زنان، حمایت اجرایی، پرداخت حقوق و مزایای منصفانه و انعطاف‌پذیری برای والدین شاغل نیز از دیگر راه‌حل‌های رفع این مشکل است.