فرسودگی شغلی، مسئله‌ای است که هیچکس نمی‌تواند منکر وقوع آن شود. نیروهای عالی که بسیار درگیر کار هستند، خواه‌ ناخواه در معرض فرسودگی شغلی قرار می‌گیرند. در پژوهشی روی بیش از ۱۰۰۰ کارمند، مشخص شد تعداد زیادی از کارمندان که به شدت درگیر کار هستند، خسته و مایل به ترک سازمان‌های خود می‌شوند. این مطالعه نشان می‌دهد که شرکت‌ها بسیاری از نیروهای سخت‌کوش و با انگیزه خود را به دلیل استرس و فرسودگی شغلی از دست می‌دهند.

درست است که هر شغلی می‌تواند در نوع خود استرس‌زا باشد؛ اما فرسودگی شغلی، می‌تواند این استرس را به یک سطح ناسالم و شدید برساند. فرسودگی شغلی عموما به عنوان حالت خستگی جسمی، عاطفی یا ذهنی همراه با تردید در مورد صلاحیت و ارزش کار فرد تعریف می‌شود.

از آنجا که کارکنان این روزها به طور فزاینده‌ای در تمام ساعات روز از طریق تلفن‌های هوشمند به کار خود گره خورده‌اند، استرس ناشی از کار می‌تواند به بروز فرسودگی شغلی به ویژه در کارکنان جوان منجر شود. یک مطالعه توسط انجمن روانشناسی آمریکا نشان داد، کارکنانی که در دهه ۳۰ تا ۵۰ زندگی خود قرار دارند، میزان استرس بالاتری را گزارش می‌کنند و این‌طور به نظر می‌رسد که این افراد برای کنار آمدن با این استرس دچار چالش می‌شوند.

فرسودگی شغلی این روزها رواج بیشتری پیدا کرده و شرکت‌ها باید به فکر چاره برای حل آن باشند. فرسودگی شغلی می‌تواند عواقب جدی و ناخوشایندی مانند کاهش بهره‌وری، از دست رفتن نیروهای انسانی و فرسودگی مزمن را به همراه داشته باشد.

در کتاب «زمان، استعداد و انرژی»، محققان این موضوع را مطرح می‌کنند که سازمان‌ها (نه کارمندان) معمولا مسئول بی‌انگیزگی و کم بازده بودن کارکنان خود، با تحمیل کار و مسئولیت بیش از حد و ضعف در مدیریت زمان هستند. بنابراین، در ادامه به این موضوع می‌پردازیم که چگونه رهبر یک تیم می‌تواند از بروز فرسودگی در نیروهای کار خود جلوگیری و به مدیران کمک کند تا علائم اولیه فرسودگی شغلی را در کارکنان خود شناسایی کنند و مدیر منابع انسانی چگونه می‌تواند در این زمینه کمک‌رسان باشد؟

۱- مدیران را به ابزاری مجهز کنید تا حجم کاری اعضای تیم خود را به خوبی بشناسند

یکی از مهم‌ترین دلایل فرسودگی شغلی، حجم کاری نامعقول است. متاسفانه امروزه بسیاری از سازمان‌ها در حال توسعه روش‌های چابک‌تر برای انجام کار هستند و این به این معناست که برخی از کارکنان به طور همزمان با چندین تیم و چندین مدیر در حال کار هستند و همین امر سبب می‌شود که مدیران نتوانند به درستی از حجم کاری اعضای تیم آگاهی پیدا کنند.

بنابراین، به عنوان یک رهبر اطمینان حاصل کنید که مدیران مجهز به ابزارها و رویکردهایی برای شناخت حجم کاری اعضای تیم هستند. یک سیستم منابع انسانی انعطاف‌پذیر و مدرن می‌تواند به مدیران کمک کند تا نسبت به تیم‌ها و پروژه‌های در دست‌ آن‌ها شناخت پیدا کنند.

با این حال، همه‌ چیز در فناوری خلاصه نمی‌شود. مدیران هر بخش باید نسبت به اهمیت بررسی‌های منظم و نقش خود در حمایت از اعضای تیم در مدیریت حجم کاری آگاهی پیدا کنند. بخشی از این آگاهی، به معنای ایجاد یک فرهنگ سازمانی است که به موجب آن رهبران این اختیار را دارند که درخواست‌های کاری را متناسب با توان کارکنان خود انتخاب کنند تا فشار وارد بر تیم کنترل شود.

۲- گزینه کار منعطف یا از راه دور را به کارکنان ارائه دهید

در یک نظرسنجی، ۸۱ درصد از کارکنان دورکاری و کار انعطاف‌پذیر را برای افزایش بهره‌وری خود موثر دانستند. با وجود این تمایل برای دورکاری یا ساعت‌های انعطاف‌پذیر کار، هنوز هم سازمان‌های زیادی وجود دارند که بر حضور فیزیکی کارکنان در محل کار پافشاری می‌کنند. این امر می‌تواند استرس و اضطراب بیش از حدی را بر دوش کارمندان بگذارد و این فرهنگ را ایجاد کند که افراد تا اواخر روز تنها برای اینکه کارمندی سخت‌کوش دیده‌شوند، کار کنند.

با پیشرفت تکنولوژی و شیوع ویروس کرونا، اکنون کار از راه دور برای افراد بسیار آسان‌تر شده و سازمان‌های زیادی نسبت به این شیوه‌ کاری تمایل نشان داده‌اند. با این روش افراد می‌توانند زندگی شخصی و شغلی خود را بهتر مدیریت کنند و همین امر به بهبود بهره‌وری آن‌ها در محل کار و کاهش فشار کاری و فرسودگی شغلی منجر می‌شود.

۳- به سلامت جسم و روان کارکنان خود اهمیت دهید

یک راه مطمئن برای جلوگیری از فرسودگی شغلی کارمندان، اطمینان از سلامتی و رفاه آن‌هاست. تقریبا همه کسب‌وکارهای موفق، بخشی از تمرکز خود را روی سلامت و رفاه کارمندان می‌گذارند و از آن‌ها پشتیبانی می‌کنند. آن‌ها از رویکرد People Science که رویکردی چابک و مردم‌محور برای مطالعه و تمرین شادی و موفقیت در کار است، برای نظارت، بهبود تجربه کارکنان و برقراری تعادل بین زندگی و کار استفاده می‌کنند.

برای موفقیت کسب‌وکارتان هم که شده نگاهی جامع به آنچه که فراتر از حقوق و مزایای سنتی به کارمندان خود ارائه می‌دهید، بیندازید و با کارمندان خود در مورد هر آنچه برای ارتقاء سطح سلامتی در محیط کار نیاز است، صحبت کنید.

کارکنان را به مشارکت در فعالیت‌ها و دستیابی به اطلاعاتی تشویق کنید که می‌تواند به بهبود سلامت جسمی و روانی و بهره‌وری آن‌ها کمک کند. مشاوران آنلاین، پشتیبانی عملی و عاطفی، ایجاد گروه‌های همیاری و کمک به کاهش هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی تنها برخی از راه‌های ارتقاء سطح سلامتی در محل کار هستند.

۴- علائم هشدار‌دهنده فرسودگی شغلی را به کارکنان آموزش دهید

جلسه‌ای دوستانه با اعضای تیم خود بگذارید و علائم فرسودگی شغلی را با آن‌ها مرور کنید. آیا کارمندان دائما استرس دارند؟ در خوابیدن دچار مشکل هستند؟ یا تمرکز در کار برای آن‌ها‌ چالش‌برانگیز است؟ حتما آن‌ها را تشویق کنید تا قبل از شروع فرسودگی شغلی، این موضوع را به سرپرستان خود در محل کار گزارش دهند.

تشخیص فرسودگی شغلی برای یک مدیر همیشه آسان نیست؛ بنابراین گزارش خود کارمندان می‌تواند کمک بسیار مهمی باشد. پس از تشخیص علائم اولیه فرسودگی شغلی، مدیران و کارکنان می‌توانند به کمک هم یک برنامه عملیاتی برای بازگشت آن شخص به مسیر زندگی متعادل ایجاد کنند.

۵- ابزارها و مهارت‌های مدیریت استرس را در اختیار اعضای تیم بگذارید

مدیران می‌توانند اعضای تیم خود را در زمینه بهره‌وری و مهارت‌های مدیریت زمان (اولویت‌بندی، تفویض اختیار یا کار بر روی چند وظیفه) که برای اتمام موفقیت‌آمیز و سریع کار در زمان‌های پر مشغله مورد نیاز است، راهنمایی کنند.

اگر شخصی در حال حاضر دچار فرسودگی شغلی شده اما نمی‌تواند مرخصی بگیرد، او را تشویق کنید تا در طول روز برای خود وقت بگذارد و از میز کار و مسئولیت‌های مربوط به آن کمی فاصله بگیرد.

این فراغت از کار می‌تواند شامل یک برنامه ذهن‌آگاهی باشد که فرد یک بار در روز به مدیتیشن بپردازد یا ساعت ناهار را به  بیرون رفتن اختصاص دهد. اگر به کارکنان روش‌های مقابله با فرسودگی شغلی آموزش داده نشود، احساس فرسودگی می‌تواند برای آن‌ها فلج‌کننده باشد.

۶- افراد را به حفظ تعادل تشویق کنید

در بیشتر مشاغل، اوقات پر استرسی وجود دارد که افراد باید سخت کار کنند تا بتوانند کار را در زمان مقرر به اتمام برسانند. پس از تحویل کار باید زمانی را اختصاص داده تا افراد از فشار کاری که در آن زمان متحمل شده بودند دور شوند. کارمندان را به استفاده از مرخصی‌های با حقوق تشویق کنید تا بتوانند بعد از یک دوره پر استرس، استراحت کنند. همچنین می‌توانید فعالیت‌های گروهی برای دور شدن از شرایط پر استرس بین کارکنان تنظیم کنید.

هنگامی که کارها آرام‌تر پیش‌می‌رود، از هر یک از اعضای تیم بخواهید نحوه کار خود را از منظر بهره‌وری شخصی و مدیریت زمان ارزیابی کند تا بتوانید فرصت‌ها و چالش‌های بر سر راه پیشرفت را شناسایی کرده و قبل از رسیدن به قله استرس بعدی، این چالش‌ها را با همکاری هم برطرف کنید.

همچنین مدیران باید الگویی برای تعادل باشند. ممکن است ساده به نظر برسد، اما اغلب‌اوقات رهبران به گفته‌های خود عمل نمی‌کنند. به عنوان مثال، ساعت ۲ بامداد ایمیلی به کارمندان ارسال نکنید تا آن‌ها هم با پیروی از شما یاد بگیرند که محدودیت‌هایی را برای کار در زمان تعطیلی تعیین کنند.

نویسنده کتاب پرفروش «ضد استرس»، میثو استرونی، معتقد است که خودشناسی کارمندان نیز برای محافظت از فرسودگی شغلی حیاتی است. او توضیح می‌دهد که هویت شخصی‌، ارزش‌های فردی و موقعیت اجتماعی در بطن فرسودگی عاطفی و فرسودگی شغلی قرار دارند. نقش‌ها و انتظارات مشخص، پاداش دادن و ایجاد فرهنگ حمایت اجتماعی داخل سازمان از طریق اهداف مشترک و رهبری مقبول، تنها برخی از نکات ذکر شده در کتاب برای محافظت از کارمندان در برابر فرسودگی شغلی است.

۷-  تجربه کارمندان را شخصی کنید

اگر می‌خواهید یک تجربه کاری عالی برای کارمندان خود ایجاد کنید، یعنی به آن‌ها احساس حمایت بدهید تا آن‌ها حس کنند توان مبارزه با فرسودگی شغلی را دارند، درک وضعیت موجود بسیار مهم است. برای تحقق این امر، احساس کارکنان را در مورد کار در سازمان خود جویا شوید.

اعضای تیم شما شخصیت‌ها، ویژگی‌های رفتاری و سن‌های متفاوتی دارند. در نتیجه این تفاوت‌ها، نیازها و ارزش‌های متفاوتی نیز در سازمان شما ایجاد می‌شود. بنابراین اتخاذ رویکردی یکسان در مواجهه با همه اعضای تیم، کارساز نخواهد بود. درعوض، وقت بگذارید و از کارکنان خود بپرسید یک تجربه عالی در محل کار چه معنایی برای آن‌ها دارد؟ دلیلی که یک کارمند با فرسودگی شغلی روبه‌رو می‌شود ممکن است با کارمند دیگر کاملا متفاوت باشد

بر اساس مطالعات، تنها ۱۲ درصد از کارمندان به صورت خودجوش با مدیران خود در رابطه با بهبود تجربه کاری صحبت می‌کنند. تقریبا نیمی از آن‌ها (۴۷ درصد) هرگز در این رابطه صحبتی با سرپرستان و مدیران نمی‌کنند.

رهبران تیم را تشویق کنید تا به صورت جداگانه با کارمندان خود بنشینند و درباره روش‌های ایجاد یک فضای کار بهتر با آن‌ها صحبت کنند. اغلب اوقات، بررسی روش‌های جدید کار برای چند کارمند می‌تواند منجر به پیشرفت‌های گسترده در شرکت شود.

نتیجه تمام این اقدامات، ایجاد یک تجربه عالی در محل کار است. هر کسب‌وکاری در ایجاد تجربه‌های کاری عالی برای کارمندان خود متفاوت عمل می‌کند. تجارت شما ممکن است در حال حاضر در ارائه آموزش و رفاه بسیار قدرتمند باشد؛ اما در زمینه کار انعطاف‌پذیر نیاز به پیشرفت داشته باشد.

شاید هم هنوز در این راه قدم نگذاشته باشید و ندانید چگونه می‌توانید چنین محیط کاری را برای افراد فراهم کنید، بنابراین ممکن است بخواهید کار را با روشن کردن وضعیت فعلی شروع کنید.

در نهایت کارکنانی که در معرض فرسودگی شغلی قرار دارند باید ایجاد تعادل بین زندگی شخصی و کار را در اولویت قرار دهند و یک شرکت باید ضمن حمایت از این کارکنان، ابزارها و مهارت‌های لازم را برای مقابله با این چالش در اختیار آن‌ها قرار دهد. بدون تلاش هماهنگ برای ایجاد تغییرات، فرسودگی شغلی بر سلامتی و شغل فرد تاثیر منفی می‌گذارد و همچنین مسیر پیشرفت سازمان را نیز ناهموار می‌کند.